Lâm Thao là địa phương giàu truyền thống yêu nước, trải qua các thời kỳ lịch sử, nhất là từ khi có Đảng cộng sản lãnh đạo, vùng đất “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” đã được các thế hệ cán bộ, đảng viên, Nhân dân huyện Lâm Thao kế tiếp nhau chung sức, chung lòng, cần cù sáng tạo trong lao động, kiên cường, dũng cảm sát cánh cùng Nhân dân cả nước đấu tranh chống giặc ngoại xâm, giành độc lập thống nhất Tổ quốc và xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp. Ngay từ khi Đảng cộng sản Việt Nam ra đời, Lâm Thao là một trong những địa bàn của tỉnh sớm có phong trào cách mạng và thành lập được tổ chức Đảng Cộng sản. Ngày 01/10/1940, chi bộ Đảng ở Cao Mại được thành lập là một sự kiện chính trị quan trọng, là chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ra đời ở huyện Lâm Thao; mặc dù chỉ tồn tại trong vòng 5 tháng do địch đàn áp khủng bố, song dưới sự lãnh đạo của chi bộ Đảng, sự hoạt động tích cực của các đồng chí Khu ủy Đ, sự lãnh đạo của Mặt trận Việt Minh, lực lượng chính trị và lực lượng vũ trang Lâm Thao không ngừng lớn mạnh, phát triển. Sau khi Uỷ ban khởi nghĩa Trung ương ra lệnh tổng khởi nghĩa trên toàn quốc, ngày 17/8/1945, chớp thời cơ thuận lợi, dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Đông Dương, sự tổ chức của Mặt trận Việt Minh, lực lượng vũ trang và Nhân dân Lâm Thao tiến hành khởi nghĩa giành chính quyền ở địa phương. Thắng lợi đó đã góp phần cùng Nhân dân trong tỉnh và Nhân dân cả nước làm nên thắng lợi vĩ đại của cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945.

Trước những khó khăn của những ngày đầu giành chính quyền cách mạng với tình thế “Ngàn cân treo sợi tóc”, từ trong phong trào đấu tranh giành chính quyền cách mạng, tổ chức cơ sở Đảng ở Lâm Thao đựơc phục hồi và phát triển rộng khắp. Tháng 01 năm 1946, đồng chí Nguyễn Thế Y (tức Tôn Minh), Tỉnh ủy viên được Tỉnh ủy Phú Thọ cử về phụ trách huyện Lâm Thao, đồng chí kết nạp được 02 đảng viên, hình thành chi bộ mới, chi bộ thực hiện công tác tuyên truyền phát triển Đảng ở các xã trong huyện, làm nhiệm vụ của Ban cán sự huyện. Tuy nhiên, để có sự lãnh đạo thống nhất, ngày 12/7/1946 Ban Cán sự Đảng huyện Lâm Thao (tức Huyện ủy lâm thời) được thành lập, do đồng chí Nguyễn Thế Y làm Bí thư. Đảng bộ huyện Lâm Thao ra đời là một mốc son đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa sâu sắc trong lịch sử đấu tranh cách mạng của Nhân dân Lâm Thao. Từ đây, nhiệm vụ vừa kháng chiến, vừa kiến quốc của Nhân dân Lâm Thao được đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp thống nhất của Đảng bộ huyện.

     Trong điều kiện vừa mới thành lập, số lượng tổ chức cơ sở đảng và đảng viên còn hạn chế, song hưởng ứng lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, thực hiện đường lối kháng chiến “Toàn dân, toàn diện, trường kỳ và tự lực cánh sinh” của Đảng, dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Tỉnh ủy Phú Thọ, Đảng bộ Lâm Thao đã lãnh đạo Nhân dân trong huyện anh dũng chiến đấu chống địch càn quét, kiên cường giữ đất, bám trụ lâu dài, trực tiếp chiến đấu hàng trăm trận, tiêu diệt, bắt sống hàng nghìn tên địch, thu nhiều vũ khí, quân trang, quân dụng của địch, bẻ gãy các cuộc hành quân càn quét của giặc Pháp, giữ vững được vùng tự do của ta. Nhân dân Lâm Thao luôn tự hào với những chiến thắng hiển hách của quân và dân các xã: Vĩnh Lại, Tứ Xã, Thạch Sơn, Sơn Vi, Kinh Kệ (Phùng Nguyên ngày nay)... với những tên tuổi của những người con ưu tú: Lê Văn Tính, Trần Văn Duật, Bùi Đình Cư đã trở thành những tấm gương sáng chói của chủ nghĩa anh hùng cách mạng trên quê hương Lâm Thao.

     Bên cạnh đó, Đảng bộ huyện đã lãnh đạo Nhân dân tập trung sản xuất phát triển kinh tế xây dựng Lâm Thao trở thành một trong những hậu phương vững mạnh của tỉnh. Đồng thời, chi viện đến mức cao nhất sức người, sức của cho tiền tuyến. Đảng bộ đã huy động được hàng chục vạn dân công tham gia phục vụ các chiến dịch, hàng ngàn phương tiện chuyên chở lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh, vũ khí đạn dược ra mặt trận. Đặc biệt, trong thời gian này Đảng bộ và Nhân dân Lâm Thao đã hoàn thành một nhiệm vụ to lớn là bảo vệ an toàn, bí mật cho Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí lãnh đạo Trung ương như: đồng chí Trường Chinh, đồng chí Võ Nguyên Giáp, đồng chí Lê Đức Thọ, đồng chí Trần Đăng Ninh, đồng chí Nguyễn Lương Bằng… trên đường trở lại chiến khu Việt Bắc đã có thời gian ở và làm việc tại Chu Hóa (trước đây thuộc Lâm Thao), xóm Mon - Tiên Kiên, xóm Trại - Cao Mại. Những thành tích đó của Đảng bộ và Nhân dân Lâm Thao đã góp phần cùng quân và dân cả nước làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, chấm dứt sự xâm lược của thực dân Pháp trên lãnh thổ Việt Nam.

Sau ngày miền Bắc hoàn toàn giải phóng, để xây dựng hậu phương vững mạnh, Đảng bộ đã động viên các tầng lớp nhân dân đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước với khẩu hiệu “tay cày, tay súng”, “tay búa, tay súng”, “vừa sản xuất vừa chiến đấu”... Nhiều hợp tác xã nông nghiệp đạt 5 tấn thóc/ha, nhiều điển hình tiên tiến trên các lĩnh vực giao thông, thuỷ lợi ... được cả nước biết đến. Thời gian này Lâm Thao là một trong những huyện dẫn đầu về năng suất lúa của miền Bắc, được Bác Hồ gửi thư khen, viết bài biểu dương trên báo Đảng và ngày 19 tháng 8 năm 1962, Người đã trực tiếp về thăm hợp tác xã Nam Tiến (nay là thị trấn Lâm Thao). Khi đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh, leo thang đánh phá miền Bắc, Đảng bộ và Nhân dân Lâm Thao ngoài việc tiếp tục động viên và tiễn đưa hàng nghìn người con ưu tú của quê hương lên đường đánh Mỹ; đồng thời nhanh chóng chuyển hướng theo hai nhiệm vụ chiến lược của Đảng vừa xây dựng Chủ nghĩa xã hội, tạo thành hậu phương vững chắc cho cách mạng miền Nam, vừa trực tiếp chiến đấu và phục vụ chiến đấu góp phần đánh thắng cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ, tiến tới giải phóng miền Nam, thống nhất Đất nước.

Ghi nhận và biểu dương những thành tích đặc biệt xuất sắc trong hai cuộc kháng chiến, trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN; Đảng và Nhà nước đã phong tặng, trao tặng cho Đảng bộ, Nhân dân, lực lượng vũ trang nhân dân huyện Lâm Thao cùng các xã Vĩnh Lại, Tiên Kiên, Tứ Xã danh hiệu cao quý Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ kháng chiến chống Pháp; 6 cá nhân được phong tặng, truy tặng Anh hùng lực lượng vụ trang, 143 bà mẹ được phong tặng, truy tặng danh hiệu Mẹ Việt Nam anh hùng; hàng nghìn tập thể và cá nhân được tặng, phong tặng huân, huy chương các hạng.

Đất nước thống nhất, cả nước cùng thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Đảng bộ Lâm Thao (ngày 05/7/1977 hợp nhất với huyện Phù Ninh thành Đảng bộ huyện Phong Châu) đã động viên Nhân dân phát huy truyền thống anh dũng trong kháng chiến, khẩn trương khắc phục hậu quả chiến tranh, đoàn kết, nhất trí, tập trung khai thác, phát huy các tiềm năng, lợi thế và tận dụng các thế mạnh của từng địa phương để bố trí cơ cấu kinh tế, tạo ra bước chuyển mạnh mẽ trên địa bàn toàn huyện. Sau 22 năm hợp nhất với huyện Phù Ninh thành huyện Phong Châu, ngày 01/9/1999, huyện Lâm Thao chính thức được tái lập và đi vào hoạt động.

Những ngày đầu mới tái lập, huyện còn gặp rất nhiều khó khăn, thách thức như: điểm xuất phát kinh tế thấp; kết cấu hạ tầng xuống cấp và thiếu đồng bộ. Song, dưới sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp, toàn diện của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh; sự phối hợp, tạo điều kiện của MTTQ, các sở, ban, ngành, đoàn thể của tỉnh Phú Thọ. Trên cơ sở xác định đúng chiến lược phát triển và bước đi phù hợp, Đảng bộ huyện Lâm Thao đã phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp thành các Nghị quyết chuyên đề, lần lượt thực hiện thắng lợi các Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ 26, 27, 28, 29, 30. Đặc biệt, thực hiện Nghị quyết 26, Hội nghị lần thứ 7, BCH Trung ương Đảng khóa X; Nghị quyết 19, Hội nghị lần thứ 5, BCH Trung ương Đảng khóa XIII về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Đảng bộ đã tập trung lãnh, chỉ đạo quyết liệt, vận dụng linh hoạt sáng tạo các chủ trương, chính sách của Trung ương và của Tỉnh, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân, hoàn thành mục tiêu xây dựng huyện nông thôn mới năm 2015, tạo sự chuyển biến toàn diện, sâu sắc trên tất cả các lĩnh vực và tạo dựng cho Lâm Thao một diện mạo mới. Năm 2021 huyện tiếp tục chỉ đạo các xã, thị trấn đẩy mạnh phong trào thi đua xây dựng xã nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, đô thị văn minh, phấn đấu đến năm 2025 huyện đạt tiêu chí huyện nông thôn mới nâng cao.

Tại Đại hội Đảng bộ lần thứ XXX, nhiệm kỳ 2020-2025, huyện đề ra khâu đột phá “Cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư và kinh doanh để thu hút đầu tư từ các thành phần kinh tế cho đầu tư phát triển, trọng tâm là phát triển nông nghiệp, đô thị và thương mại dịch vụ”. Thực hiện khâu đột phá trên Ban Chấp hành, Ban Thường vụ Huyện ủy đã ban hành nhiều Nghị quyết chuyên đề, trong đó có Nghị quyết số 06 của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện về huy động nguồn lực đầu tư kết cấu hạ tầng. Sau gần 4 năm triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ 30, Lâm Thao đã huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội, trọng tâm là hạ tầng đô thị, thương mại, dịch vụ bảo đảm đồng bộ, hiện đại, từng bước đáp ứng các tiêu chí của huyện NTM nâng cao. Giai đoạn 2020-2023, tổng vốn đầu tư toàn xã hội trên địa bàn đạt 6.350 tỷ đồng, trong đó đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, đô thị và thương mại dịch vụ đạt gần 4.300 tỷ đồng, chiếm 67% tổng vốn đầu tư phát triển. 6 tháng đầu năm 2024, tổng vốn đầu tư toàn xã hội ước đạt 1.774,8 tỷ đồng, tổng thu ngân sách ước đạt 162,4 tỷ đồng. Các ngành nông nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ, thương mại phát triển ổn định, thúc đẩy phát triển kinh tế trên địa bàn và tác động tích cực đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo đúng định hướng của lãnh đạo tỉnh.

Cùng với đó, Lâm Thao đã khai thác tiềm năng, thế mạnh của huyện trong lĩnh vực nông nghiệp, đó là phát triển nông nghiệp hàng hóa cận đô thị. Huyện đã tiến hành quy hoạch các vùng sản xuất tập trung đối với các sản phẩm có tiềm năng, lợi thế để phát triển theo hướng hàng hóa; tăng cường liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm; đưa các giống lúa chất lượng cao, các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao vào sản xuất; cơ giới hóa các khâu sản xuất nhằm giải phóng sức lao động, giảm chi phí, bảo vệ môi trường, nâng cao hiệu quả sản xuất. Nhờ đó, giá trị thu nhập bình quân/ha canh tác trên địa bàn đạt 160 triệu đồng/năm. Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) được huyện quan tâm thực hiện và đạt kết quả. Đến nay, toàn huyện đã có 22 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP, trong đó có 02 sản phẩm đạt tiêu chuẩn 4 sao, 20 sản phẩm đạt tiêu chuẩn 3 sao.  

Chương trình xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu, đô thị văn minh được chỉ đạo, thực hiện đồng bộ, quyết liệt. Tính đến hết tháng 6/2024, Lâm Thao có 05 xã đạt chuẩn xã NTM nâng cao, 03 xã đạt chuẩn xã NTM Kiểu mẫu, 60 khu dân cư đạt chuẩn khu dân cư NTM kiểu mẫu, chiếm 46,5% tổng số khu toàn huyện. Năm 2024, phấn đấu xây dựng xã Tứ Xã đạt chuẩn xã nông thôn mới kiểu mẫu; các xã Bản Nguyên, Phùng Nguyên đạt chuẩn xã nông thôn mới nâng cao; 02 thị trấn đạt chuẩn đô thị văn minh. Phấn đấu hết năm 2025 huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; xã Sơn Vi nâng cao các tiêu chí xã kiểu mẫu theo hướng thông minh.

Lĩnh vực văn hóa, xã hội có chuyển biến tích cực; công tác giáo dục - đào tạo được quan tâm và có nhiều khởi sắc. Chất lượng giáo dục các cấp học tiếp tục được duy trì và nâng lên. Huyện đã thành lập và phát triển Quỹ khuyến học khuyến tài Trạng nguyên Vũ Duệ, góp phần tích cực vào việc chăm lo cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo của huyện. An ninh quốc phòng được củng cố vững chắc; trật tự an toàn xã hội được bảo đảm.   

Sau 78 năm thành lập và trải qua 30 kỳ Đại hội, cùng với việc tập trung chỉ đạo nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, công tác xây dựng Đảng luôn được Đảng bộ huyện Lâm Thao quan tâm xây dựng cả về mặt chính trị, tư tưởng và tổ chức, bảo đảm sự đoàn kết, thống nhất cao trong thực hiện nhiệm vụ chính trị. Từ lúc chỉ có 03 đảng viên ngày đầu thành lập, đến nay, Đảng bộ huyện Lâm Thao đã có 31 tổ chức cơ sở đảng, với 6.913 đảng viên.    

Ghi nhận những thành tích đã đạt được của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân huyện Lâm Thao, tháng 12 năm 2015, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định công nhận huyện Lâm Thao đạt chuẩn NTM và vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba, hạng Nhì. Nhiều tập thể, cá nhân được Đảng, Nhà nước, Chính phủ, các bộ, ngành từ Trung ương đến tỉnh tặng cờ, danh hiệu thi đua và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Tự hào và phát huy truyền thống cách mạng vẻ vang 78 năm qua, mỗi cấp ủy, tổ chức đảng, mỗi cán bộ, đảng viên và mỗi người dân trong huyện càng thấy rõ hơn trách nhiệm của mình, không ngừng phấn đấu vươn lên, tiếp tục nêu cao tinh thần đoàn kết để cùng “thống nhất về nhận thức, quyết tâm trong ý chí, quyết liệt trong hành động”, xây dựng Lâm Thao ngày càng phát triển văn minh, hiện đại, sớm trở thành huyện NTM nâng cao.